INLEIDING IN DENKPROCESSEN 3
© 1996-2021 Ton Muller AllWell.nl
Denkprocessen 1 | Denkprocessen 2 | Achtergronden | Doelstellingen | Thinkware
Paradigma
Een paradigma is een fundamentele theorie waaraan het hele, in een bepaald vakkengebied,
gebruikelijke begrippenapparaat wordt geformuleerd.
Zie ook deze symbolische voorstelling
- De relativiteits theorie geldt alleen indien de snelheid van het licht niet wordt genaderd.
Postulaat
Een postulaat is een ponering die vooralsnog niet te bewijzen is maar het tegendeel ook niet.
- Het postulaat van Hebb (49) over het leren van neuronen:
Wanneer een axon van cel A dicht genoeg genaderd is tot cel B om het te activeren en
vaker deze handeling doet, ontstaat hierdoor een groeiproces of een metabolische verandering
die tot gevolg heeft, zodanig dat in A of in B of in beide, hun efficiency toeneemt.
Zie ook Signaal afvurende neuron .
Theorie
Een algemene voorstelling van zaken die nog niet concreet gemaakt is
- De theorie van de Oerknal ( Big Bang theorie) over het ontstaan van het heelal.
Theorema
Een theorema is een voorstelling van zaken die op bepaalde andere waarheden berust.
Bijvoorbeeld theorema van Pythagoras
Hypothese
Een hypothese is een veronderstelling die je tracht te bewijzen door aan te tonen dat het waar is
- De evolutionairen gaan uit dat alles vanuit het niets is ontstaan en na miljarden jaren tot het heden is geevolueerd.
De creationisten geloven dat een hogere macht alles heeft doen ontstaan en verschillende gelovigen geven er hun eigen interpretatie aan.
Stelling
Een stelling is een bewering die je naar voren schuift en algemeen wetenschappelijk verdedigbaar is
Discussie
Een discussie is een gesprek over een onderwerp waarbij de meningen van de sprekers niet gelijkluidend zijn
Concreet denken
Concreet denken betekent dat men het over onderwerpen die het heden betreffen of die tastbaar zijn. Zoals het denken over goederen en aardse zaken.
- De milieuvriendelijker op gas rijdende auto hoeft minder brandstofbelasting te betalen
- Water zal in sommige landen een schaars goed worden.
Abstract denken
Bij het abstract denken gaat het meer om voorstellingen die men van bepaalde zaken kan maken
zonder dat men het in realiteit kan zien of voelen of met andere zintuigen kan waarnemen.
Voor veel mensen is het begrip abstract al gauw bereikt als je wat dieper ingaat in een vakgebied
waar men zich niet mee bezig gehouden heeft.
- Voor een jonge technicus is marketingbeleid meestal nog een te abstract begrip
- Voor veel oudere technici is het nog steeds abstract als het over emotionele zaken gaat.
- Het Poldermodel was in de laatste jaren van de vorige eeuw in Nederland zeer succesvol. De economie die
op dit model gebaseerd was werd toen door veel Europese landen nagevolgd want ze waardeerden dit model als zeer goed.
- Indien men geen vertrouwen meer heeft in een staatshoofd kan de economie eronder lijden
Divergerend denken
Bij het divergerend denken is men bezig om zoveel mogelijk oplossingen te bedenken die mogelijkerwijs tot een oplossing van het probleem of het bereiken van het gestelde doel beogen
- Met brainstormen zijn 89 oplossingen voor het probleem binnen een half uur aangedragen
Convergerend denken
Na het divergerend denken volgt meestal een sessie van convergerend denken waarbij uit de vele oplossingen de besten gekozen worden
- Uiteindelijk is van de overgebleven vijf beste oplossingen er één gekozen om te worden uitgevoerd
Rationeel denken
Rationeel denken is de manier van denken waarbij je stap voor stap alles afweegt tegenover de logica van het moment. Men noemt het ook verstandelijk denken of met je
linkerhersenhelft denken. In de meeste gevallen, vooral daar waar geen mensen
bij betrokken zijn is rationeel denken een mogelijke oplossing.
Daar waar mensen de uitkomst wel kunnen beïnvloeden is een meer emotionele
manier soms te verkiezen.
- De uitbreiding van de luchthaven Schiphol zal niet zonder emoties gepaard gaan
- De kleur van een te kopen nieuwe auto zal door niet logische factoren kunnen worden
bepaald
Intuïtief denken
Intuïtief- of instinctief denken is een manier van denken waarbij zowel de creativiteit als de emotie een rol
speelt en zodoende snel een oplossing kan brengen. Het kan vanuit het onderbewuste
naar boven komen en zich zo aandienen.
- Hij voelde intuïtief aan dat hij het probleem met zijn medewerker niet volgens
de geijkte manier kon oplossen, anders escaleert de situatie.
- Instinctmatig dook hij achter het balkonmuurtje van zijn hotel in Bagdad
tijdens de golfoorlog en overleefde het. Een collega naast hem die stond te kijken
kreeg een voltreffer en was op slag dood.
- Hij volgde zijn intuïtie en verkocht zijn pakket aandelen op het juiste moment.
Conceptueel denken
Het denken in concepten is een belangrijke sport geworden binnen organisaties.
Wat is een concept? Een concept is een op hoofdlijnen vastgelegd beeld van iets dat
met andere zaken waar organisaties mee te maken hebben gerelateerd kan worden.
Als je het complete geheel voor ogen hebt en je denkt dat je het kunt detaileren
zonder dat je ergens vastloopt dan geef je het startsein om te beginnen.
- Toen president Kennedy van von Braun te horen kreeg dat het uberhaupt mogelijk was
om mensen naar de maan en terug te brengen, gaf hij het startsein en maakte zich daarmee
nog populairder.
- Als je een nieuw product op de markt wilt brengen dien je eerst de markt onderzocht te
hebben en de locatie waar je het product wilt laten fabriceren. Ook is het een vereiste dat je de
distributiekanalen waarlangs je de producten wilt afzetten reeds gevonden hebt.
Semantiek
Met de juiste grammatica binnen een taal kunnen we duidelijk maken wat we bedoelen.
De semantiek of betekenis is zo naar anderen toe en ook naar jezelf duidelijker
vast te leggen. Het gaat bij organisaties erom het juiste jargon te gebruiken
om zonder veel omschrijvingen aan elkaar duidelijk te maken wat men bedoelt.
In luchtvaartkringen zal men andere kretologie gebruiken dan bij de
informatici. Bij de transporteurs zal men andere termen gebruiken als
in scheepvaartkringen. Zo zal iedere branche of sector een eigen
terminologie erop na houden. Dat de vertaling ervan in andere talen niet altijd
vlot verloopt is niet te verwonderen.
- Een recent voorbeeld heb ik kort geleden gehoord hoe 7 top specialisten binnen een
organisatie, stuk voor stuk keien binnen hun vakgebied, niet in staat waren om hun
bijdrage aan het gezamelijk product, aan elkaar duidelijk te maken.
Nadat een communicatie-specialist zich ermee bemoeid had en hen een bepaalde methode leerde gebruiken konden zij pas effectief samenwerken en de workflow in kaart brengen.
Semantisch netwerk
Het aan elkaar koppelen van verschillende omschrijvingen van betekenissen (van woorden of frasen) kan gebruikt worden om een one-liner, een
paragraaf, een artikel, een hoofdstuk of zelfs een heel werk tot wat leesbaarder stukjes te maken. Wat in
feite op deze site ook al gebeurt. Met wat verbindende lijnen en plaatjes erbij is het een soort mindmap
Het kan in principe verder gebruikt worden om alles wat je wilt terugvinden en weer kunnen recapituleren snel te bereiken.
Als je bijna honderd geworden bent kan dat heel nuttig zijn.
Op het WWW zijn portals de plaatsen waar je kunt starten om bepaalde onderwerpen van je interesse makkelijk te vinden. In Nederland zijn dit de Startpagina's op het Web.
Korte filmpjes
Anno 2013 is het ingeburgerd dat voordrachten, colleges, voorstellingen en andere multimediazaken via YouTube aan het publiek kan worden doorgegeven.
Je kunt je zelfs abonneren op verschillende uitgaven van uitgevers die verschillende onderwerpen op het web zetten.
Na een poosje gratis te mogen bekijken zonder reclame krijg je er later gratis reclame erbij of je kunt ze er van af kopen.
Timemanagement
Het fenomeen dat je steeds minder tijd over hebt om nieuwe zaken aan te pakken is je misschien
ook al bekend. Tot het aanleren van nieuwe trucjes om juist meer tijd over te hebben daar kom je
misschien niet aan toe. Toch is het mogelijk om tussen de routinematige werkzaamheden nieuwe
zaken te leren.
Als je wilt bereiken wat je wilt, zul je de principes moeten kennen, en
doen wat nodig is volgens die principes, is het advies van Peter van Eijk
In het boek :"Goedkoper per dozijn" werd deze methode door de
hoofdpersonen, ouders van twaalf kinderen, aanschouwelijk gemaakt.
Een plaatje dat aangeeft hoe je je tijd en de intensiteit van de leertaken binnen die
tijd kunt indelen laat Timeslicing, je zien
Ruilverkaveling
Analoog aan timemanagement waarbij je de tijd dient in te roosteren gebeurt bij ruilverkaveling ongeveer
hetzefde maar nu met de grondoppervlakken als ruilbasis. Het herindelen van (kleine) stukken grond
tot grotere met machines te bewerken grondoppervlakken heeft zijn oorsprong in de economie. De ecologen
zijn er meestal niet mee eens.
- De provinciale ruilverkaveling in een bepaalde provincie duurt meestal een paar decennia.
- 'Land for peace' duurt meestal wat langer en is moeilijker
Axioma
Een axioma is een stelregel die men als waar beschouwd.
- Als je elke dag de trappen oploopt i.p.v. de lift neemt bevordert dit je conditie.
- Als een premier van een land naar buiten brengt dat wie het weet het zeggen mag, betekent
het dat ze het in de regering nog niet weten en dat suggesties om de kwestie op te lossen
welkom zijn.
Fantasie
Fantasie is de niet reeële werkelijkheid. Het wordt in sprookjes of Science Fiction verhalen gebruikt
om situaties weer te geven. Ook futurologen moeten wat fantasie gebruiken aangezien dat wat zij
menen in de toekomst te moeten voorspellen slechts ten dele nu reeds beschikbaar is.
- Walt Disney is een geniale fantast, hij heeft zijn pretparken tot in alle details als heel
werkelijk aan ons aangeboden.
Management is een ziekte
Een Nederlandse firma had een roeiwedstrijd tegen een Japanse firma
georganiseerd. De wedstrijd zou met een achtmansboot op de Maas
worden gehouden.
Beide equipes trainden lang en hard om zo goed mogelijk voor de dag te komen.
Toen de grote dag kwam waren beide teams 'topfit'. Toch wonnen de Japanners met
een voorsprong van een kilometer.
Het Nederlandse team was zwaar aangeslagen. De oorzaak van deze vernietigende
nederlaag moest absoluut boven water komen. Het topmanagement liet een projectteam
vormen om het probleem te onderzoeken en om aanbevelingen te doen. Na langdurig
onderzoek bleek dat de Japanners zeven mensen hadden die roeiden en dat één man
stuurde, terwijl in het Nederlandse team één man roeide en er zeven stuurden.
De leiding nam een adviesbureau in de arm voor een studie over de structuur van
het Nederlandse team. Na enkele maanden van aanzienlijke inspanningen kwamen de
adviseurs ook tot de slotsom dat er te veel mensen stuurden en te weinig mensen
roeiden. Om een volgende nederlaag te voorkomen, werd de teamstructuur ingrijpend
veranderd: er kwamen nu vier stuurmannen, twee hoofdstuurmannen, een stuurmanager
en één roeier. Bovendien werd er een prestatiewaarderingssysteem ingevoerd
om die ene roeier nog meer te stimuleren.
Het jaar daarop wonnen de Japanners, nu met een voorsprong van twee kilometer. Het
management ontsloeg daarop de roeier wegens slechte prestaties, verkocht de roeispanen
en stopte verdere investeringen in een nieuwe boot. Het adviesbureau werd geprezen
en het resterende geld werd onder het management verdeeld.
Methodisch brainstormen
Dat brainstormen in groepen door sommigen als niet productief wordt ervaren komt vooral
doordat van te voren niet bekend is hoe de groep in deze technieken met elkaar kan samenwerken.
Bestaat de groep uit ervaren creatievelingen dan zal de uitkomst anders zijn dan wanneer het
een groepje conservatieven zijn die iets nieuws trachten te bedenken. Ook zal het afbakenen van
het hoofdprobleem een, economisch gezien, beter productief brainstorm resultaat kunnen opleveren dan een al
te vrije doelstelling.
Het hangt vaak van de facilitator of groepsleider af of het proces blijft divergeren of dat na een voldoende incubatietijd het idee
vastere vormen gaat aannemen.
De tegenwoordige technieken maken het mogelijk om de expertise vanuit verschillende disciplines
snel met elkaar te combineren tot een voor het beoogde doel, in theorie, aanvaardbare oplossing.
Het hangt van de uiteindelijke uitvoering ook af of het doel uiteindelijk ook bereikt zal worden.
Tot het effectiever brainstormen behoort de techniek waarbij in een kleine maar selecte groep gemotiveerde
experts de ideeën en invallen in een computer worden verzameld en direct gestructureerd zodat mogelijke oplossingen
gemakkelijker te vinden zullen zijn. De relaties met verschillende onderwerpen en belangrijke zaken
kunnen dan sneller gevonden worden.
Tot deze groep van softwarematige hulpmiddelen om onderlinge relaties te ordenen zijn de outliners, de
relatie beheer programma's en de automatisch relatie zoekende programma's.
Ideeën 2
Een idee is een denkprodukt dat nog verder uitgewerkt dient te worden tot een werkelijk produkt of dienst.
- Het is een goed idee om bij rivieroverstromingen betonnen vangrails in te zetten
Invallen
Een inval is een ploseling opborrelend idee dat spontaan ontstaat bij brainstorm sessies of tijdens
het zoeken naar oplossingen
- Het idee om (fit, gezond en gelukkig) 100 jaar te willen worden van me is een inval die ineens bij me opkwam toen ik tijd te kort kwam.
Toeval
Een toeval is een onvoorzien voorval of coïncidentie dat van te voren niet te voorspellen is dat het zal gebeuren op dat tijdstip.
- Is het toeval of is het een ijl signaal dat je door de lucht naar iemand toestuurt als je die persoon belt en hij/zij zegt dat hij/zij je net wilde bellen? Het komt bij mij steeds vaker voor.
Of is het een lotsbestemming dat het zal gebeuren?
Lot
Het lot of lotsbestemming is een voorbeschikt gebeuren. Het is van te voren door een hogere macht voorbeschikt of predestineert.
- Dat je eens ophoudt met leven is eenmaal ons lot.
- Maar als je iemand anders zonder reden dood slaat is dat zinloos geweld, wat jammer genoeg in dit land nog steeds gebeurt.
